Almenn skynsemi segir að það ætti að vera auðvelt að takast á við kynferðislegt ofbeldi á börnum – En í raunveruleikanum þarf til þess mikinn kjark

Hver fann upp á fyrningarfrestinum?

Mikið ofboðslega hafa það verið sterk öfl sem komu þeirri hugsun inn í réttarkerfið á sínum tíma að fyrning ætti við þegar kemur að kynferðislegu ofbeldi og öðru því ofbeldi sem viðgengst gegn börnum. Svo sterk að þrátt fyrir að fólk viti nú almennt mikið betur um hvernig gerendur tryggja sér þögnina er enn ekki búið að afmá þetta orð út úr kerfinu þegar kemur að þessum brotaflokkum. Það má líka enn heyra leifar af gamalli hugsun sem birtist í fullyrðingum eins og þeim að ekki sé mark takandi á börnum sem upplýsi um svona glæpi gegn sér þar sem þannig sögur séu oftast sprottnar úr sterku ímyndunarafli barna. Eða að meðferðaraðilar stundi þá iðju að planta inn fölskum minningum um kynferðislegt ofbeldi í æsku hjá fullorðnum skjólstæðingum sínum. Segir hver fyrir hönd hvers?

Þöggunarviðhorfið er til allrar hamingju á undanhaldi

Við getum ekki svarað því hvað Freud var eiginlega að pæla þegar hann tók þátt í að koma þessu þöggunarviðhorfi inn í vestræna sálfræði? Klárlega var það ekki hagur okkar sem höfum ekki einungis þurft að leggja mikið á okkur til að sækja okkur leyfi til að ganga upprétt eftir að hafa verið beitt kynferðislegu ofbeldi, heldur hafa mörg okkar þurft að heyja mikla og óréttláta baráttu til að fá að tala rétt um fortíð okkar og líf. Þau rök að við getum ekki munað rétt svona löngu seinna standast ekki raunveruleikann. Mörg okkar muna einmitt ekki fyrr en löngu seinna og þá jafnvel í miklum smáatriðum. Það er algengt að þolendur kynferðislegs ofbeldis í æsku fái ekki æskuminningar í heild og samhengið i eigið líf fyrr en komið er langt inn í fullorðinsárin. Fyrndar minningar? Nei, svo vondar minningar í óréttlátu samfélagsviðhorfi að líkami og sál beitir gríðarlegu afli við að bæla þær niður. Við vitum um svo sorglega mörg dæmi þess að jafnvel margfullorðið fólk gerir allt til að finna sér leiðir til að svæfa sársaukann, sektarkenndina og skömmina sem hefur verið plantað í það vegna þess sem aðrir hafa leyft sér að gera þeim. Til að lifa lífið af.

Hvert er hið raunverulega taboo þegar kemur að kynferðislegu ofbeldi?

Við þekkjum engan sem fyllist ekki ótta þegar hann stendur frammi fyrir því að þurfa að taka á kynferðislegu ofbeldi eða grun um það í sínu nánasta umhverfi. Eða við tilhugsunina eina saman. Því er oft haldið á lofti að kynferðislegt ofbeldi sé svo skelfilegt, sérstaklega þegar það beinist gegn börnum, að það sé taboo í samfélaginu. Eitthvað sem samfélagið leyfi ekki að viðgangist. Sá partur sem snýr að því hversu skelfilegt þetta ofbeldi er á við öll rök að styðjast en þegar horft er á að á.a.g. fimmta hvert barn lendir í kynferðislegu ofbeldi og meira en helmingur þeirra á grófan hátt þá stenst sú fullyrðing ekki að samfélagið líti á þessi brot sem alvarlegan glæp. Réttara væri að tala um að í samfélaginu grasseri faraldur kynferðislegs ofbeldis gegn börnum. Ofbeldi sem því miður þrífst með leyfi samfélagsins því tabooið er svo sannarlega til staðar en það á bara ekki við brotin sjálf. Tabooið á við hvernig ekki hefur verið leyfilegt að tala um kynferðislegt ofbeldi eða spyrja spurninga sem geta beint athyglinni að gerendum þess og þöggunarmunstrinu í kringum þá. Getið þið séð fyrir ykkur sama samfélagsdoðann ef rannsóknir sýndu fram á að fimmta hvert barn verði fyrir bíl? Tæplega. Þegar kemur að óttanum sem fólk fyllist þegar það þarf að takast á við kynferðislegt ofbeldi í sínu nánasta umhverfi þá er það einfaldlega þannig að flestir eru mjög þjálfaðir í að líta undan í þeim ótta, afneitun og skömm. Við verðum því að horfast í augu við það að við þurfum ekki einungis að takast á við úthugsuð brot gerenda kynferðisbrota heldur samfélag sem hefur leyft brotum þeirra að viðgangast með því að líta undan.

Æ fleiri kjósa að hafast að þrátt fyrir óttann

En nú eru nýir tímar þar sem sífellt fleiri sækja sér styrk og fræðslu til að horfast í augu við og takast á við þessa vá samfélagsins, ekki síst í gegnum réttlætisbaráttu einstaklinga og samtaka sem láta sig málið varða. Það er því sístækkandi hópur sem sækir sér persónulegt vald og styrk til að takast á við tabooið í kringum kynferðislegt ofbeldi þrátt fyrir eigin ótta við þessar aðstæður.

Að styðja fólk við að taka ábyrgð á eigin lífi

Það eru líka komnir þeir tímar að fólk getur ekki lengur treyst á þöggunina þegar það velur að brjóta á börnum. Margir þolendur ofbeldis neita einfaldlega að búa lengur við það viðhorf að þeim beri að axla ábyrgð á lífi annarra. Við tökum ábyrgð á eigin lífi, hversu sársaukafullt sem það hefur verið. Í því felst að vinna úr kynferðislegu ofbeldi sem við höfum ekki valið að verða fyrir og þess vegna skilum við ábyrgðinni til síns heima. En við lifum í samfélagi manna og þurfum að upplifa þaðan stuðning við að koma þessari ábyrgð á réttan stað, sjá að því sé fylgt eftir að gerendur axli sína ábyrgð og við þurfum að hafa samfélagslegt leyfi til að tala upphátt um líf okkar eins og það raunverulega var og er. Líka þegar það eru þeir nánustu sem brjóta af sér og fjölskyldan freistast til að líta undan. Sannleikurinn getur svo sannarlega verið skelfilegur en hann verður hvorki afmáður né leystur með fyrningarlögum, vondum sálfræðikenningum eða þögn.

Beinum athyglinni að gerendum

Það er skiljanlegt út frá hinu raunverulega tabooi þegar kemur að kynferðislegu ofbeldi gegn börnum að samfélagið hafi ekki heldur þróað með sér markvissar leiðir til að láta gerendur þess axla ábyrgð á gjörðum sínum. Við þurfum því ekki einungis að sækja okkur fræðslu, styrk og verkfæri til að að horfast í augu við raunveruleikann þegar kemur að kynferðislegu ofbeldi gegn börnum. Við þurfum líka að sækja okkur þekkingu, verkfæri og ekki síst kjark til að beina athyglinni að gerendum. Láta þá og leyfa þeim að axla ábyrgð á eigin gjörðum og hugsunum. Þessir gerendur geta verið allt frá barnsaldri upp í mjög fullorðnar manneskjur, hver með sínar ástæður og sögur eða hvernig skynsamlegt getur talist að nálgast framin brot og hegðun sem fólk hefur tamið sér. Þar til samfélagið sækir sér styrk til að takast á við þetta verkefni verða gerendur ýmist upphafðir í afneitun eða afgreiddir sem úrkast samfélagsins. Allt eftir því hvort það kemst á endanum upp um þá. Hvorugt gerir raunverulegt gagn.

Fyrning á einfaldlega ekki við þegar kemur að kynferðislegu ofbeldi

Þeir sem geta sett sig í spor okkar sem höfum lifað við og lifað af kynferðislegt ofbeldi skilja mikilvægi þess að við látum ekki þagga niður í okkur með þeirri kröfu að við þurfum að sætta okkur við að málin okkar séu of gömul fyrir dómstóla þegar þau eru þess eðlis að þau eiga hvergi annarstaðar heima. Óréttlát lög gera ekkert annað en að viðhalda því ofbeldi sem við höfum sætt og ræna gerendur þess tækifærinu á að axla ábyrgð á eigin lífi. Því ofbeldi þarf að linna svo hægt sé að byggja upp alvöru virðingu fyrir börnum, okkar lífi, þeim sem fremja ofbeldisbrot gegn börnum, framtíðinni og bara lífinu almennt.

Ingibjörg og Sigurlína

Ægir Geirdal stefnir ritstjóra Pressunnar fyrir það sem við systur höfum um hann að segja

Ægir er yfir höfuð mjög stefnuglaður maður og ekki langt síðan haft var eftir honum á netmiðli að kæruleiðin sé hin rétta leið þegar borgararnir telja sig varnarlausa. Skrítið að heyra þetta haft eftir manni sem lætur samfélagsreglurnar yfir höfuð ekki skipta sig neinu máli. Við systur veljum að kalla Ægi Geirdal siðlausan mann og höfum séð hann komast langt á þannig hegðun svo allt of lengi. Í nýlegum Vogadómi er t.d að finna dæmi um hvernig honum tókst að fá dómstóla í lið með sér við að hafa nærri 400 þúsund krónur af manni eftir miklar sviðsetningar og þrátt fyrir að hinir sömu dómstólar hafi talið Ægi afar ótrúverðugan (sjá slóðir aftast í skjalinu).

Það sem stingur samt mest í hjartað við lestur Vogadómsins, fyrir okkur sem höfum lent í Ægi, er að lesa lýsingar hans á því að hann hafi orðið svo skelfing hræddur þegar annar maður hélt honum niðri að tíminn hafi verið honum sem eilífð. Ef Ægir Geirdal er farinn að taka upp á því að mæta lífinu af tilfinningasemi er klárlega kominn tími á að hann setji sig inn í tilfinningaheim barnanna sem hann hefur tælt, ógnað og brotið niður, haldið nauðugum, lamið, nauðgað og svívirt á annan hátt. Við fullyrðum að ekkert okkar á minningar um að Ægi sé umhugað um hvernig öðrum líði. Þvert á móti þá gerir hann nákvæmlega það sem honum sýnist og hikar ekki við að búa til hin ótrúlegustu sjónarspil til að komast upp með það. Það fer um okkur ískaldur minningahrollur og er sko langt í frá út af smámunum sem við höfum fylgt okkar máli varðandi Ægi svona staðfastlega eftir.

Talandi um sjónarspil og ótrúverðugleika í tengslum við Ægir Geirdal er Búnaðarbankadómurinn góður lestur og skýrt dæmi um hversu langt hann gengur í að semja sínar eigin samfélagsreglur. Þar tókst Ægi nú samt ekki að græða peninga á eigin brotum og sviðsetningum þrátt fyrir einbeittan vilja og fyrirhöfn (sjá slóð á neðst í skjalinu).

En nú er það sum sé netmiðillinn Pressan sem Ægir telur sig þurfa að verjast og hefur hjólað í með stefnu og himinhárri skaðabótakröfu. Það verður athyglisvert að fylgjast með því sjónarspili sem Ægir mun setja af stað í kringum það mál og hvað hann mun komast upp með í þetta sinn.

Það merkilegasta samt í öllu þessu stefnutali er að ekkert bólar á þeim kærum sem Ægir hefur hótað okkur sem Pressan hefur fréttirnar um hann eftir. Þar virðist kæruleiðin ekki hugnast Ægi sem „rétta leiðin“ enda hætt við að þær kærur gætu sett strik í þá fyrirhöfn sem Ægir hefur lagt á sig síðasta ár við að beina athyglinni að öllu öðru en þeim grafalvarlegu ásökunum sem á hann eru bornar.

Ægi Geirdal virðist allavega orðið ljóst að hörmungarslóðin sem hann skilur eftir sig þagnar ekki. Hún mun ekki heldur gera það þótt honum takist mögulega að þagga niður í fjölmiðlum. Glæpir hans fyrnast enda hvorki né afmást í þögn og ábyrgðarleysi samfélags sem hangir í að gömul eða ný níðingsverk gegn börnum séu ekki gild sem slík í réttaríkinu af því að það hefur ekki búið til leiðir sem henta þessum glæpum.

Glæpaslóð Ægis er mjög auðrekjanleg um leið og til verður áhugi og opnaðar leiðir til að rekja hana.

Ingibjörg og Sigurlína

http://www.dv.is/frettir/2011/10/20/aegir-geirdal-stefnir-ritstjora-pressunnar-thad-er-ekki-annad-haegt/

http://www.visir.is/gardurinn-lagdur-i-rust---kemst-ekki-inn-til-sin/article/2011110809966

http://www.pressan.is/Frettir/Lesa_Innlent/aegir-geirdal-kaerdur-til-logreglu-fyrir-ad-bera-sig---vitni-bidur-doms-fyrir-ad-leggja-hendur-a-manninn

http://www.domstolar.is/domaleit/nanar/?ID=S201100500&Domur=3&type=1&Serial=1&Words=

http://www.pressan.is/Frettir/Lesa_Innlent/aegi-geirdal-daemdar-miskabaetur---domarinn-trudi-honum-ekki---atok-i-kjolfar-asakana-um-barnanid

http://www.asi.is/Portaldata/1/Resources/vinnurettur/haestirettur/2004.374.pdf